SOĞAN VE SARIMSAĞIN GÜZELLER GÜZELİ KUZENİ ALLIUM
1250’ye yakın farklı türü ile dünyanın en büyük bitki cinslerinden olan “Allium”un ülkemizde 220 farklı tür ve alt türü bulunmaktadır, bunların 86’sı endemiktir. Allium, soğan, sarımsak, pırasa gibi çok bilinen türleri içeren bir bitki cinsidir. İlkbahar aylarında çiçekleri açan ve eşsiz manzaralar oluşturan Allium hakkındaki ilginç bilgileri yazımızda listeledik.
Halk arasında sirim, sirmo, körmen, yabani soğan gibi isimlerle bilinen Allium türleri, esasen Kuzey Yarım Küre’nin ılıman iklimlerinde, özellikle Doğu Akdeniz’de bulunur. Bazı türleri Brezilya, Şili ve Kuzey Afrika’da da yetişmektedir.
Allium genellikle pembe, sarı, pudra mavisi, mor, leylak veya beyaz renklerde çiçek açar. Ponpona benzeyen bu çiçekleri solmaz ya da dökülmez, sadece kurur. Uzun ve dik gövdesi dayanıklıdır. Kocaman çiçeğine rağmen sapı az yer kapladığı için çiçek süslemelerinde sıkça tercih edilen bitkilerdendir. Saksıda yetiştirmek de oldukça kolaydır.
Allium çiçeklerinde bulunan nektar ve polen, arıları kendine çeker ve bu sayede bitkilerin tozlaşması sağlanır. Karakteristik kokusu, içerdiği kükürtlü bileşiklerden kaynaklanır.
Allium ailesine ait bitkiler dünya genelinde mutfaklarda yaygın olarak kullanılır. Çünkü sarımsak, soğan, pırasa gibi yemeklerde sıkça tükettiğimiz bu besinler aslında Allium ailesine aittir.
Allium neapolitanum türü, Akdeniz Havzası’nda doğal olarak yetişse de dünyanın farklı birçok noktasında süs bitkisi olarak bahçe süslemelerinde kullanılmaktadır. Mart ve mayıs ayları arasında çiçek açan bu türü, deniz seviyesinden 1300 metreye kadar olan rakımlarda, ülkemizde özellikle Kocaeli’nin ilçeleri Derince ve Kartepe’de görmek mümkündür. Yaprakları ve soğanı çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Yaprakların sarımsağa; çiçeklerin soğana benzer tadı vardır. Suyu böcek ve köstebek kovucu olarak kullanılır.
Allium sphaerocephalon türü aynı zamanda yuvarlak başlı sarımsak, top başlı soğan, Bristol soğanı, yılan sarımsağı olarak da bilinir. Avrupa’nın büyük bir kısmında yetişen bu bitki, kümeler halinde koyu bordo renkli, yumurta biçimli çiçek başlarından oluşan görüntüdedir.
Akdeniz’e özgü Allium roseum, sıcak iklimleri sevse de -5 ila -10 derecelerde de yaşar. Kokusuyla böcek, güve ve köstebekleri uzak tutan bu tür, tarım arazileri yakınlarına ekilir; ülkemiz başta olmak üzere Filistin, Mısır, Libya, Tunus ve Cezayir’de doğal olarak yetişir.
Sade ama göz alıcı güzelliği ile özellikle kurutulmuş çiçek aranjmanında sıkça tercih edilen “Allium gladiator”, 1981 yılında “Allium aflatunense” ve “Allium elatum” tohumlarının melezlenmesi yoluyla elde edilmiştir. Bu yeni tür, Birleşik Krallık’ta Kraliyet Bahçıvanlık Derneği Bahçe Merit Ödülü’nü almıştır.
689 okunma
